Elektrikli Araba Suya Girdiğinde Gerçekte Ne Olur?

Elektrikli otomobillerle ilgili en yaygın endişelerden biri suyla temasları. "Yağmurlu bir günde yolda kalırsam, sel basmış bir yoldan geçmek zorunda kalırsam, hatta en kötüsü, aracım suya batarsa ne olur? Elektrik çarpar mı?" Bu sorular, birçok sürücünün aklını kurcalıyor. Elektrikli araba nedir? sorusuna detaylı bir cevap arayanlar için, bu temel bilgi suyla temas durumlarını anlamada kritik öneme sahiptir.

Size hemen bir sır verelim: Yaygın kanının aksine, suya batan bir elektrikli araçta anlık elektrik çarpması riski neredeyse sıfırdır. Ancak bu, tehlikenin tamamen ortadan kalktığı anlamına gelmez. Asıl risk, çok daha sinsi, yavaş işleyen ve maalesef daha yıkıcı bir süreçte gizlidir.

Büyük Efsane: Anlık Elektrik Çarpması Riski Neden Çok Düşük?

Elektrikli araçlar (EV'ler), suyla temas gibi tehlikeli durumlar için gelişmiş güvenlik sistemleriyle donatılmıştır. Araç suya battığında, sensörler bu durumu anında algılar ve saniyeler içinde yüksek voltajlı bataryanın gücünü keser. Ana kontaktörler açılarak batarya, aracın geri kalanından tamamen izole edilir. Elektrikli araçların genel güvenlik standartları hakkında daha detaylı bilgi için diğer yazımızı inceleyebilirsiniz.

Batarya paketlerinin IP67/IP68 koruma seviyeleri, uluslararası IEC 60529 standardına göre test edilir. "6" rakamı tam toz geçirmezliği, "7" rakamı ise araç 1 metre derinliğe 30 dakika boyunca tamamen daldırılsa bile suya karşı koruma sağlar^[1]. Ancak bu koruma, özellikle tuzlu suya maruz kalınca zamanla zayıflayabilir.

Ayrıca, EV bataryaları Doğru Akım (DC) kullanır. DC akım, evdeki prizlerdeki Alternatif Akım (AC) gibi "toprağa" akmaya çalışmaz; sadece kendi kapalı devresine dönmek ister. Bu nedenle, suya batmış bir aracın etrafındaki su "elektriklenmez". Elektrik çarpması için birinin aynı anda hem pozitif (+) hem de negatif (-) kutba dokunması gerekir ki bu, su altında neredeyse imkansız bir senaryodur.

Kasırgaların Dersi: Gerçek Hayattan Veriler

Bu teorik açıklamaların ötesinde, gerçek dünya felaketleri bize somut dersler sunuyor. Florida'daki Hurricane Ian sonrası 21 elektrikli araç yangını kaydedildi. Bu yangınların en korkutucu yanı, araçların sel suyundan günler hatta haftalar sonra alev almasıydı^[2]. Özellikle tuzlu suya maruz kalan araçlar, depolama alanlarında veya çekici üzerinde bile yangın riski taşıyordu.

NHTSA tarafından yapılan incelemelerde, suyun batarya kapağındaki vidalama noktaları ve ventilasyon deliklerinden içeri sızarak hücreler arasında "tuz köprüleri" oluşturduğu görüldü. Bu gerçek olaylar, teorik risklerin değil, somut tehlikelerin farkında olmamız gerektiğini gösteriyor.

Asıl Tehlike: Gecikmeli Yangın ve "Saatli Bomba" Etkisi

Anlık elektrik tehlikesi ortadan kalktığında, yavaş işleyen bir kimyasal tehlike başlar. Bu tehlikenin adı "Termal Kaçak" (Thermal Runaway) ve özellikle tuzlu suyun varlığında ortaya çıkar. Bu, su hasarlı bir EV'yi adeta bir saatli bombaya dönüştürebilir.

Tuzlu suyun tehlikesi sadece iletkenliği değil, korozyon kimyası ile de ilişkilidir. Tuzlu suyun içerdiği klorür ve sodyum iyonları, metal bileşenler üzerinde hızla pas tabakası oluşturur. Bu pas tabakası, zamanla elektriksel yalıtımı bozarak hücreler arasında kısa devre oluşturabilir. Florida'daki teardown analizlerinde, batarya kapağının alt modüllerindeki füzyon kutularında görülen paslanma, haftalar sonra bile ani arızalara yol açabiliyordu.

Su (özellikle tuzlu su) batarya paketine sızdığında ve zamanla buharlaştığında, geride iletken tuz kalıntıları bırakır. Bu kalıntılar, normalde yalıtılmış olan batarya hücreleri arasında "tuz köprüleri" oluşturarak kontrolsüz bir kısa devre başlatır. Bu yavaş kısa devre, zamanla hücreleri ısıtır ve durdurulamayan, kendi kendini besleyen bir kimyasal reaksiyon olan termal kaçağı tetikler.

Her Su Bir Değildir: 3 Farklı Su Senaryosu

"Araba suya girdi" demek, durumu tam olarak açıklamaz. Su birikintisi, tatlı su seli ve tuzlu su seli arasında dağlar kadar fark vardır.

1. Sığ Su Birikintisinden Geçmek

Bu senaryoda elektrikli araçlar, içten yanmalı motorlu (İYM) araçlara göre daha avantajlıdır. Çünkü çalışmalarını sağlayan bir hava girişleri (air intake) yoktur. İYM araçlarda suyun buradan girmesi motoru anında "kitleyebilir" (hydrolock). EV'lerde ise motor ve batarya sistemleri mühürlü olduğu için bu risk bulunmaz. Yine de üreticinin belirttiği su geçiş derinliğini aşmamak önemlidir.

2. Tatlı Su Baskını (Göl, Nehir, Sel)

Aracın tamamen tatlı suya batması durumudur. Batarya paketlerinin IP67 gibi sızdırmazlık sertifikaları olsa da, bu testler belirli bir süreyi (genellikle 30 dakika) kapsar. Uzun süreli suya batma, contalardan ve havalandırma portlarından sızıntıya neden olabilir. Tatlı suyun iletkenliği düşük olduğu için ani yangın riski azdır, ancak asıl sorun araç kuruduktan sonra başlar: Korozyon. İçeride kalan nem, elektronik devreleri, sensörleri ve kabloları yavaş yavaş çürüterek aylar sonra bile öngörülemez arızalara yol açabilir.

3. Tuzlu Su Baskını (Deniz Suyu, Fırtına Dalgası)

Bu, bir elektrikli araç için en kötü senaryodur. Tuzlu su, tatlı sudan binlerce kat daha iletkendir ve metaller için son derece aşındırıcıdır^[4]. Batarya paketine sızdığı anda yukarıda bahsettiğimiz "tuz köprüleri" ve "termal kaçak" sürecini neredeyse kaçınılmaz olarak başlatır. Tuzlu suya maruz kalmış bir EV, artık bir araç değil, tehlikeli bir madde olarak kabul edilmelidir.

Sel Hasarlı Elektrikli Araç Neden "Pert" (Total Loss) Sayılır?

Bu sorunun cevabı basit: Güvenlik ve maliyet. Su hasarlı, özellikle de tuzlu su hasarlı bir EV'yi onarmak, üç temel nedenden ötürü imkansıza yakındır:

• Astronomik Maliyet: Sadece yüksek voltajlı batarya paketinin değiştirme maliyeti, genellikle aracın kendi değerini aşar veya ona çok yaklaşır. Elektrikli araçların dezavantajları yazımızda bu konuya daha detaylı değindik. ÖNEMLİ: Tüm büyük üreticiler (Tesla, Nissan, BYD vb.) su hasarını garanti kapsamına almaz. Tuzlu suya maruz kalan bir araç, garanti haklarınızı tamamen kaybetmenize neden olabilir.
• Tespit Edilemeyen Korozyon: Sel suyu aracın her noktasına ulaşır. Bir tamircinin korozyonun başladığı her bir kabloyu, konektörü veya devre kartını bulması ve onarması fiziksel olarak imkansızdır. Bu durum aracı kalıcı olarak güvenilmez kılar.
• Yasal Sorumluluk: Hiçbir sigorta şirketi veya servis, onardığı bir aracın 3 hafta sonra sahibinin garajında alev almayacağının garantisini veremez. Bu devasa güvenlik riski, onarımı yasal olarak savunulamaz hale getirir.

Bu nedenle, sel riski olan bölgelerde yaşayan elektrikli araç sahipleri, batarya korumasını içeren ekstra sigorta poliçeleri almalıdırlar. Mitchell Institute raporlarına göre^[5], elektrikli araçların sigorta şirketleri tarafından "pert" olarak değerlendirilme oranı 2024 ilk çeyreğinde %9.93'e ulaştı.

Güvenlik Her Şeydir: Doğru Müdahale ve Önlemler

Eğer aracınızın su hasarı gördüğünden şüpheleniyorsanız, almanız gereken bazı kritik ve hayat kurtaran önlemler vardır. Bu durumda kahramanlık yapmaya çalışmak yerine, soğukkanlılıkla doğru prosedürleri izlemek en iyisidir.

ÖNEMLİ UYARI: Suya girmiş veya sel hasarı görmüş bir elektrikli aracı ASLA çalıştırmayı veya şarj etmeyi denemeyin!^[3]

1. Profesyonel Yardım Çağırın: Derhal itfaiye ve yetkili servisinizi bilgilendirin. Durumun bir elektrikli araçla ilgili olduğunu özellikle belirtin. Acil servisleri aradığınızda mutlaka şunları belirtin:
   • "Araç elektrikli, yüksek voltajlı bataryası var"
   • "Su hasarı görüldü, yangın riski mevcut"
   • "Araç modeli ve batarya konumu" (örneğin: "Tesla Model Y, zeminde batarya")
2. Sadece Düz Kasa Çekici (Flatbed): Hasarlı bir EV, asla tekerlekleri yerde dönecek şekilde çekilmemelidir. Tekerleklerin dönmesi, rejeneratif frenleme yoluyla istenmeyen bir elektrik akımı üreterek yeni bir yangın riskine neden olabilir. Araç, mutlaka düz kasa bir çekici ile taşınmalıdır.
3. Güvenli Mesafe Kuralı: Araç, potansiyel gecikmeli yangın riskine karşı diğer araçlardan, binalardan veya yanıcı maddelerden en az 15 metre (50 fit) uzağa park edilmelidir.

Profesyonel Yardım Çağırırken Dikkat Edilecekler

NTSB raporlarına göre, acil servis ekiplerinin elektrikli araçlarla ilgili özel eğitimleri olmalı ve her modelin manuel kesme düğmeleri farklı konumlarda olabilir. Bu nedenle, araç üzerinde kesinlikle kendiniz müdahalede bulunmayın.

Sonuç: Bilinçli Olun, Güvende Kalın

Evet, elektrikli arabalar suya girdiğinde anında çarpılma riskiniz yok denecek kadar azdır. Modern mühendislik bu konuda harika bir iş çıkarmıştır. Ancak asıl tehlike, suyun kimyası ve zamanla ortaya çıkan sonuçlarda yatar. Özellikle tuzlu su, bir EV'yi onarılamaz ve tehlikeli bir nesneye dönüştürebilir.

Unutmayın, su hasarlı bir EV her zaman bir "pert" vakasıdır ve bu duruma bir kaza gibi değil, özel prosedürler gerektiren bir tehlikeli madde olayı gibi yaklaşılmalıdır. Altınoran olarak tavsiyemiz, su birikintilerinden kaçınmanız ve sel durumunda asla risk almamanızdır. Güvenliğiniz her şeyden önemlidir.

Elektrikli araç alım kararınızı vermeden önce tüm avantaj ve dezavantajları öğrenmek için "Elektrikli Araba Alınır Mı?" rehberimize göz atmanızı öneririz.