Elektrikli araçlar (EV) denince akla ilk gelen, egzoz borusundan çıkan dumanın olmaması ve şehir havasını temizlemesidir. Ancak bu sessiz devrimin, hava kalitesine yaptığı bir başka devasa katkı daha var ve bu konu neredeyse hiç konuşulmuyor: fren tozu kirliliğinin önlenmesi.
Geleneksel içten yanmalı motorlu araçlar gibi, elektrikli araçlar da sürtünmeli fren sistemlerine sahiptir. Ancak aradaki fark, EV'lerin yavaşlamak için büyük ölçüde elektrik motorlarını kullanmasıdır. "Rejeneratif frenleme" adı verilen bu teknoloji sayesinde, sürücü ayağını gaz pedalından çektiğinde araç motoru bir jeneratöre dönüşür ve kinetik enerjiyi elektriğe çevirerek bataryayı şarj eder. Bu esnada araç yavaşlar ve fren balatalarının diske sürtünmesine çok daha az ihtiyaç duyulur.
Özellikle "tek pedallı sürüş" moduna sahip EV'lerde, normal sürüş koşullarında fren pedalına dokunmak neredeyse gereksiz hale gelir. Bu durum sadece fren balatalarının ömrünü uzatmakla kalmaz, aynı zamanda havaya salınan zararlı partikül miktarını da inanılmaz ölçüde azaltır.
Dizel İsinden Daha Tehlikeli: Fren Tozunun Bilinmeyen Yüzü
Fren tozu emisyonlarının azaltılması hayati önem taşıyor çünkü bu tozlar oldukça zararlı maddeler içeriyor. Kolayca havaya karışan ve solunum yoluyla akciğerlerimize ulaşan mikroskobik parçacıklardan oluşur. Modern fren balataları artık kanserojen olduğu bilinen asbest içermese de, yüksek konsantrasyonda bakır ve diğer tehlikeli elementleri barındırır.
Yakın zamanda Particle and Fibre Toxicology dergisinde yayımlanan bir çalışma, fren tozunun insanlar için ne kadar tehlikeli olabileceğine dair endişe verici bulgular ortaya koydu. Araştırmaya göre, özellikle bakır zengini fren balatalarından kaynaklanan partikül maddelerin (PM), dizel egzoz partiküllerinden bile daha fazla oksidatif strese, iltihaplanmaya ve kanser gibi hastalıklarla ilişkili hücresel yolların bozulmasına neden olduğu sonucuna varıldı.
Elektrikli araçların fren balatalarının ne kadar az aşındığı, kullanım ömürleriyle kanıtlanmıştır. İngiliz otomotiv hizmetleri şirketi RAC'nin verilerine göre, Nissan Leaf taksilerinin fren balataları değiştirilmeden önce 120.000 ila 160.000 kilometre (80.000-100.000 mil) arasında dayanabiliyor. Bu, ne kadar dikkatli kullanılırsa kullanılsın, bir benzinli veya dizel otomobilden kat kat daha iyi bir performans demektir.
Avrupa Birliği tarafından finanse edilen ve EIT Urban Mobility tarafından yayımlanan bir başka çalışma ise bu faydayı rakamlara döktü. Çalışmaya göre elektrikli araçlar, tipik bir içten yanmalı motorlu araca kıyasla %83'e varan oranda daha az fren tozu emisyonu üretebilir. Bu oran, şarj edilebilir hibrit (PHEV) araçlarda %66, standart hibritlerde ise %10-48 arasında değişiyor.
Üreticiler de Boş Durmuyor: Kirliliği Sıfırlama Hedefi
Otomobil üreticileri de bu avantajı daha ileri taşımak için çalışıyor. Mercedes, gelecekteki EV'lerinde kullanmayı planladığı ve aşınırken partikül üretmeyen "motor içi fren" konseptini tanıttı. Volkswagen ise MEB platformu üzerine inşa ettiği ID serisi gibi araçların arka akslarında kampanalı fren kullanarak daha basit bir çözüm buldu. Kampanalı frenler kapalı bir sistem olduğu için partiküllerin havaya karışmasını engeller ve aracın ömrü boyunca servis gerektirmeyebilir.
Elbette EV'lerin bir dezavantajı da yok değil: ağırlıkları, yüksek torkları ve güçleri nedeniyle lastikleri daha hızlı aşınır. Bu da bir partikül emisyonu kaynağıdır. Ancak bu aşınmanın, bazı yanıltıcı haber başlıklarının iddia ettiği kadar dramatik olmadığı ve rejeneratif frenlemenin getirdiği faydaların yanında daha az önemli kaldığı belirtiliyor.
Sonuç olarak, eğer rejeneratif frenleme veya tek pedallı sürüş özelliğine sahip bir elektrikli aracınız varsa ve bu özellikleri aktif olarak kullanmıyorsanız, onlara bir şans daha vermelisiniz. Bu sayede sadece frenlerinizin ömrünü uzatmakla kalmayacak, aynı zamanda yaşadığınız bölgedeki havanın daha temiz kalmasına ve potansiyel sağlık sorunlarının azalmasına doğrudan katkıda bulunmuş olacaksınız.
Haberde de bahsedildiği gibi, elektrikli aracınızın motoru sadece bir güç ünitesi değil, aynı zamanda rejeneratif frenleme sayesinde çevreyi koruyan teknolojik bir harika. Bu sessiz kahramanın hak ettiği bakımı yapmak ve onu ilk günkü gibi temiz tutmak, performansını korumanın en iyi yoludur. Suya ihtiyaç duymadan, motorunuzu yağdan ve kirden arındırarak ona gösterdiğiniz özeni bir üst seviyeye taşıyan etkili bir Susuz motor temizleyici ile tanışın.
